Thiết bị nâng hạ là một loại máy công tác thuộc nhóm máy nâng vận chuyển, dùng để thay đổi vị trí của đối tượng công tác nhờ thiết bị mang vật trực tiếp như móc treo hoặc thiết bị mang vật gián tiếp như nam châm điện, băng tải, gầu ngoạm,...
Dựa vào chuyển động chính của máy nâng, thì máy nâng chuyển được chia làm hai nhóm sau:
- Máy nâng hạ và Máy vận chuyển liên tục:
- Máy nâng hạ chủ yếu phục vụ các quá trình nâng hạ và di chuyển các vật ở thể khối, rời… có tự trọng lớn hoặc cồng kềnh, ví dụ: Palang, cầu trục, cổng trục, cẩu quay, mônô ray, cổng trục container, cẩu tháp, cẩu tự hành …
- Máy vận chuyển liên tục thường phục vụ các quá trình chuyển vận liệu vụn, rời trong phạm vi lớn: ví dụ: khoáng sản, cát, đá, xi măng, …
Cổng trục chân dê
Đặc điểm chính của máy nâng chuyển liên tục:
- Đối với máy nâng hạ có đặc điểm chung là ngắn hạn và lặp đi lặp lại, có thời gian dừng – nghỉ. Hoạt động chính của máy nâng hạ là theo phương thẳng đứng, ngoài ra còn một số các chuyển động lắc quanh trục ngang, chuyển động quay quanh trục máy, sự kết hợp của các chuyển động ngang, dọc, nâng hạ, máy nâng hạ có thể dịch chuyển, nâng hạ vật đến bất cứ vị trí nào trong không gian làm việc của CẨU.
- Những máy nâng chỉ có 1 đến 2 chuyển động nâng hạ được gọi là máy nâng đơn giản và là một phần của thiết bị nâng hạ trọn bộ ví dụ: Palang cáp điện, palang xích điện, palang xích tay, tời điện, bàn nâng, cầu nâng, thiết bị gara, …
- Những máy nâng có từ hai chuyển động trở lên được gọi là cẩu trục - thiết bị nâng hạ trọn bộ: Cầu trục, cổng trục, cẩu tháp, cẩu quay, …
Ngoài các máy nâng trên thì trên thị trường cón có nhóm máy nâng riêng: thang máy, giếng thang, thiết bị xếp dỡ trong các cảng.
- Ở bài viết này chúng tôi chỉ đề cập chủ yếu tới các loại máy Nâng hạ - Máy nâng vận chuyển sau:
+ Cầu trục: cầu trục một dầm (dầm đơn), cầu trục hai dầm (dầm đôi), cầu trục treo, cầu trục chạy ray trên cao nhà xưởng.
+ Cổng trục: cổng trục hai dầm (dâm đôi - kép), cổng trục dầm đơn (01 dầm), bán cổng trục dầm đơn, bán cổng trục dầm đôi, cổng trục kiểu chữ A, cổng trục chạy ray trên nền nhà xưởng, cổng trục chân đế, chân dê, cổng trục lệch, …
+ Cẩu quay: Cẩu quay gắn tường – cột, cẩu quay có trụ cột, cẩu quay điện với góc quay 360 độ, cẩu quay tay 180 độ hoặc 270 độ.
+ Cầu trục tháp, cẩu trục tháp, vận thăng, …